Mô Hình PEST Là Gì? Nắm Bắt Toàn Cảnh Môi Trường Kinh Doanh Nhờ Phân Tích Các Yếu Tố PEST

Mô hình PEST là gì? Có vai trò như thế nào đối với doanh nghiệp? Phân tích mô hình PEST được áp dụng ra sao? Đây là những câu hỏi mà nhiều người quan tâm đã gửi về cho TPos. Chính vì vậy, bài viết dưới đây chúng tôi sẽ giải đáp tất cả các thắc mắc về khái niệm PEST cũng như phương thức áp dụng mô hình nào vào trong doanh nghiệp hiệu quả. Ngay bây giờ hãy bắt đầu tìm hiểu nhé.

Trước khi bắt đầu một kế hoạch kinh doanh hay muốn đánh giá tình hình hoạt động hiện tại của doanh nghiệp thì người quản lý luôn cần phải nắm rõ tổng quan về môi trường kinh doanh. Hiện nay, có rất nhiều phương pháp dùng để sử dụng phân tích môi trường kinh doanh, trong đó mô hình PEST là phương pháp được dùng phổ biến nhất.

Mô hình PEST là gì?

Mô hình PEST là một mô hình phân tích các yếu tố môi trường vĩ mô bên ngoài ảnh hưởng đến doanh nghiệp. 

Các yếu tố bao gồm:

• Các yếu tố Chính trị (Political)

• Các yếu tố Kinh tế (Economic)

• Các yếu tố Văn hóa - Xã hội (Social)

• Các yếu tố Công nghệ (Technological)

Đây là bốn yếu tố tác động trực tiếp đến nền kinh tế nói chung và đến từng doanh nghiệp nói riêng. Các doanh nghiệp phải luôn phải chịu tác động từ những yếu tố này một cách khách quan. Vì vậy, mà họ cần phải nghiên cứu và phân tích chúng để đưa ra những chiến lược phù hợp với sự phát triển của doanh nghiệp.

Lợi ích của mô hình PEST

Môi trường kinh doanh luôn thay đổi tạo ra những cơ hội tuyệt vời cũng như tiềm ẩn các mối đe dọa đáng kể đối với doanh nghiệp của bạn. 

Mô hình kinh doanh PEST là công cụ giúp doanh nghiệp nắm rõ được bức tranh toàn cảnh về môi trường kinh doanh mà doanh nghiệp đang hoạt động, từ đó nhận định được những cơ hội và các mối đe dọa tiềm ẩn trong đó.

Việc phân tích PEST giúp doanh nghiệp thấu hiểu được môi trường kinh doanh, có thể vạch ra được những chiến lược, kế hoạch chi tiết và phù hợp với từng khu vực cụ thể, tận dụng được tối đa các cơ hội và giảm thiểu được các mối đe dọa sắp đến.

Trong quá trình ứng dụng, một số các yếu tố được thêm vào mô hình PEST để việc phân tích trở nên kỹ lưỡng hơn:

• Mô hình PESTEL/PESTLE: bổ sung thêm yếu tố luật pháp (Legal) và môi trường (Environmental).

• SLEPT: bổ sung thêm yếu tố pháp luật (Legal).

• STEEPLE: bổ sung thêm yếu tố đạo đức (Ethics), .

• STEEPLED: bổ sung thêm yếu tố nhân khẩu học (Demographic).

Ai nên sử dụng mô hình phân tích PEST?

Phân tích PEST rất hữu ích cho bất kỳ tổ chức nào cần đánh giá thị trường hiện tại và tương lai. Về cơ bản, điều này được thực hiện bởi quản lý cấp cao, cấp C cho mục đích lập kế hoạch chiến lược. Các cơ quan bên ngoài, các cơ quan, các bên liên quan và những người ra quyết định, những người có thể có quan điểm cũng như các nhà tư vấn và các đối tác cũng có thể cung cấp những hiểu biết có giá trị về phân tích PEST.

Tầm quan trọng của từng lĩnh vực trong mô hình PEST sẽ khác nhau đối với các lĩnh vực công nghiệp khác nhau. Ví dụ, có thể có sự nhấn mạnh khác về yếu tố công nghệ cho các tổ chức CNTT so với các tổ chức liên quan đến y tế, du lịch và ngân hàng.

Mục đích phân tích PEST của doanh nghiệp

Công cụ phân tích PEST được dùng để phát triển chiến lược kinh doanh một cách chủ động và toàn diện hơn. Mục đích chính đó là hướng cái nhìn của doanh nghiệp ra các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng trực tiếp đến việc kinh doanh của doanh nghiệp. 

Những yếu tố bên ngoài rất khó kiểm soát này, tuy nhưng một khi đã có sự chuẩn bị trước thì đa số những tác động xấu của thị trường bên ngoài lại biến thành những bước phát triển nhảy vọt của doanh nghiệp.

Ví dụ: Bạn có sự chuẩn bị trước tình hình biến động kinh tế còn đối thủ cạnh tranh của bạn thì không có công tác chuẩn bị đối phó với biến động thị trường đó dẫn đến tụt dốt kinh doanh và thua xa doanh nghiệp của bạn.

Khi phân tích PEST, nếu sử dụng đúng cách sẽ tạo ra cho bạn cơ hội từ những yếu tố này, nắm bắt và quản trị được rủi ro. Việc này giúp doanh nghiệp chủ động với chiến lược sẵn có thay vì phải đưa ra quyết định đối phó tạm bợ ít có khả năng thành công hơn. 

Phân tích các yếu tố có trong mô hình kinh doanh PEST

Bao gồm 4 yếu tố chính:

Chính trị (Political)

Các yếu tố chính trị liên quan đến ảnh hưởng của Chính phủ tác động đến nền kinh tế. Những yếu tố này cực kỳ quan trọng trong việc quản lý chiến lược của công ty. Có ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều lĩnh vực quan trọng trong đời sống như giáo dục, lao động, nền tảng kinh tế, cơ sở hạ tầng,...

Một số yếu tố chính liên quan đến chính trị trong mô hình này bao gồm:

• Sự ổn định của chính trị: chủ yếu liên quan đến xung đột chính trị, ngoại giao của thể chế pháp luật. Nếu thể chế ổn định sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất, kinh doanh và ngược lại sẽ gây ra các vấn đề khó khăn khó giải quyết.

• Mức độ can thiệp của Chính phủ: Chính phủ kiểm soát, khuyến khích, tài trợ hoặc cung cấp dịch vụ công nghiệp cho doanh nghiệp. Nắm bắt được mức độ can thiệp này sẽ giúp doanh nghiệp hoạt động thuận lợi hơn và tận dụng được các nguồn tài trợ của nhà nước để phát triển hơn.

• Pháp luật như luật lao động, thuế, đầu tư, môi trường,... và các chính sách thương mại, phát triển các ngành, bảo vệ người tiêu dùng,... tạo môi trường kinh doanh bình đẳng và bền vững. Đòi hỏi doanh nghiệp phải hiểu rõ và chấp hành luật pháp tốt sẽ tận dụng được các cơ hội kinh doanh mà điều khoản pháp lý mang lại. Đồng thời, giảm được thiệt hại do sự thiếu hiểu biết về pháp lý trong môi trường kinh doanh.

Kinh tế (Economic)

Các yếu tố kinh tế là một trong những yếu tố hàng đầu tác động mạnh mẽ đến doanh nghiệp khi hoạt động kinh doanh. Các yếu tố này được xem xét ở cả trong dài hạn và ngắn hạn. 

Các vấn đề cần xem xét bao gồm:

• Trình độ phát triển kinh tế cao tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển và ngược lại.

• Lãi suất cao có thể cản trở đầu tư vì doanh nghiệp phải vay vốn để chi cho nhiều hoạt động kinh doanh. Ngoài ra, lãi suất cao sẽ khiến người tiêu dùng có xu hướng tiết kiệm hơn là chi tiêu, sẽ làm cho nhu cầu tiêu dùng giảm xuống.

• Lạm phát: có thể làm cho nhu cầu tiền lương của người lao động tăng, từ đó chi phí cho doanh nghiệp cũng tăng. Lạm phát cao sẽ tạo rủi ro lớn cho các nhà đầu tư, còn giảm phát sẽ khiến cho nền kinh tế bị trì trệ.

• Ngoài ra, còn có các chính sách thất nghiệp, chi phí hàng hóa và tài nguyên,...

Văn hóa - Xã hội (Social)

Yếu tố xã hội phân tích các khía cạnh về nhân khẩu học và văn hóa của thị trường như hiểu biết về sức khỏe, tăng trưởng dân số, cơ cấu độ tuổi, nghề nghiệp và an sinh xã hội,... Những yếu tố này ảnh hưởng đến tổng cầu về sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp và cách mà doanh nghiệp đáp ứng được nhu cầu của khách hàng.

Ví dụ: dân số già có thể gây nên sự thiếu hụt nguồn nhân lực nghiêm trọng trong các công ty dẫn đến chi phí thuê lao động cao hơn.

Dựa vào các yếu tố xã hội, các doanh nghiệp có thể thay đổi chiến lược quản lý của mình để có thể thích nghi được với những biến đổi này.

Công nghệ (Technological)

Sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật có tác động sâu sắc lên sản phẩm, dịch vụ, thị trường, nhà cung cấp, khách hàng, đối thủ cạnh tranh, quá trình tiếp thị và vị trí của doanh nghiệp,... Ảnh hưởng đến cách thức doanh nghiệp cung cấp sản phẩm và dịch vụ của mình cho thị trường (kênh phân phối). 

Sự phát triển của công nghệ và Internet sẽ khiến các doanh nghiệp chuyển dịch sang kinh doanh thương mại điện tử nhiều hơn, marketing theo phương thức online để tiếp cận khách hàng do thay đổi thói quen mua sắm trực tuyến. 

Cũng giống như các yếu tố khác, doanh nghiệp nên xem xét sự thay đổi của công nghệ liên quan đến khách hàng để tìm ra được phương thức tiếp cận với nhiều khách hàng tiềm năng hơn.

Các bước áp dụng mô hình phân tích PEST vào chiến lược kinh doanh

Các bạn có thể làm theo những bước sau đây để phân tích cơ hội cũng như những mối đe dọa tiềm ẩn trong môi trường kinh doanh của doanh nghiệp.

Bước 1: Xem xét các yếu tố tác động

Yếu tố chính trị

• Xem xét các cuộc bầu cử ở địa phương hoặc toàn quốc sẽ diễn ra khi nào? Điều này có thể ảnh hưởng đến chính sách của từng khu vực ra sao?

• Những ai đang tranh giành quyền lực kiểm soát? Quan điểm của họ như thế nào về chính sách kinh doanh và các vấn đề khác ảnh hưởng đến doanh nghiệp của bạn?

• Những điều luật nào chưa được thông qua hoặc có những thay đổi nào về thuế, lãi suất,... gây ảnh hưởng đến doanh nghiệp của bạn?

• Các chính sách của Chính phủ tiếp cận doanh nghiệp, trách nhiệm xã hội, các vấn đề môi trường và luật bảo vệ người tiêu dùng?

• Có bất kỳ yếu tố chính trị nào có thể thay đổi?

Yếu tố kinh tế

• Nền kinh tế hiện nay có ổn định không?

• Tỷ giá hối đoái có thay đổi gì không?

•  Mức thu nhập, mức sống của khách hàng tăng hay giảm?

• Tỷ lệ thất nghiệp là bao nhiêu? Xây dựng lực lượng lao động có khả thi hay sẽ tốn kém?

• Tình hình kinh tế trong nước và thế giới có gì biến đổi mạnh?

Yếu tố xã hội

• Tốc độ tăng trưởng dân số như thế nào? Độ tuổi dân cư thay đổi ra sao?

• Mức độ sức khỏe, tình trạng giáo dục ở mức nào? 

• Mô hình việc làm, xu hướng thị trường lao động như thế nào?

• Có những thay đổi về văn hóa xã hội nào ảnh hưởng đến doanh nghiệp của bạn?

• Tôn giáo và lối sống của người dân.

Yếu tố công nghệ

• Có công nghệ mới nào chuẩn bị ra mắt có thể ảnh hưởng đến việc kinh doanh của bạn?

• Đối thủ cạnh tranh nào đã sử dụng công nghệ mới vào kinh doanh và sản xuất của họ?

Bước 2: Tìm kiếm các cơ hội 

Sau khi đã xác định được những yếu tố đang thay đổi, bạn cần nhìn vào từng thay đổi này và xem xét có cơ hội nào có thể mở ra giúp bạn phát triển sản phẩm mới, mở ra thị trường mới hoặc giúp bạn thực hiện các quy trình bán hàng hiệu quả hơn.

Bước 3: Tìm kiếm các mối đe dọa tiềm ẩn

Khi những tình huống thay đổi, bạn nên xem xét nó có thể làm suy yếu hoạt động kinh doanh của bạn ở điểm nào. Nếu phát hiện sớm những điều này, bạn có thể tránh hoặc giảm thiểu được các tác động không đáng có.

Ví dụ: Nếu dân số của thị trường chính đang suy giảm thì bạn có thể mở rộng quy mô phát triển ở các khu vực khác được hay không?

Phân tích rủi ro có thể giúp bạn đánh giá được các mối đe dọa và đưa ra được chiến lược phòng tránh và quản lý chúng dễ dàng.

Bước 4: Hành động

Sau khi đã xác định được các cơ hội lớn, bạn hãy đưa ra các hành động và chiến lược cụ thể sẽ thực hiện để khai thác tối đa các cơ hội trong kinh doanh. 

Và khi đã xác định chính xác các rủi ro sẽ xảy ra, hãy lên chiến lược phù hợp để quản lý và loại bỏ chúng ra khỏi quá trình kinh doanh của bạn.

Ví dụ về mô hình PEST hiệu quả

Sau đây, TPos sẽ lấy ví dụ về mô hình PEST của Coca Cola, để các bạn dễ hình dung được cách áp dụng mô hình này.

Phân tích yếu tố chính trị:

Đồ uống này không thuộc dạng cồn. Tuy nhiên các quy định của Chính phủ ban hành có thể gây ra ảnh hưởng nhất định lên quá trình sản xuất. Các công ty sẽ phải nộp phạt cho Chính phủ nếu không đáp ứng các tiêu chuẩn của pháp luật và các chính sách an toàn thực phẩm.

Những thay đổi về pháp luật và quy định bao gồm các tiêu chuẩn về thuế và luật môi trường ở khu vực kinh doanh. 

Những thay đổi trong môi trường kinh doanh đồ uống không cồn có thể bao gồm các áp lực cạnh tranh về sản phẩm và giá cả, khả năng giành thị phần bán hàng trên thị trường để chống lại các đối thủ cạnh tranh.

Phân tích yếu tố kinh tế:

Các biến động về kinh tế ví dụ như suy thoái sẽ làm cho các sản phẩm Coca Cola bán ra với giá thấp. Lãi suất tăng làm giảm thiểu các hoạt động kinh doanh, gây ra các dư thừa và mức chi phí thấp hơn.

Phân tích yếu tố xã hội:

Nhiều người dân hiện nay đang dần có lối sống lành mạnh hơn. Nhiều người đã chuyển từ nước ngọt có ga sang nước khoáng đóng chai hay coca “ăn kiêng”, điều này ảnh hưởng đến ngành công nghiệp đồ uống có ga. 

Phân tích yếu tố công nghệ:

Một số yếu tố công nghệ có thể tạo ra được sự khác biệt giữa lập kế hoạch kinh doanh và kết quả thực tế đạt được của Coca Cola:

• Hiệu quả của chương trình tiếp thị: Nhờ công nghệ truyền hình mới và Internet sử dụng các hiệu ứng đặc biệt để quảng cáo thông qua các phương tiện truyền thông giúp cho một số sản phẩm trở nên hấp dẫn hơn và giúp tiêu thụ dễ dàng hơn.

• Với công nghệ tiên tiến, sự ra đời của nhiều máy móc tối tân giúp hiệu suất sản xuất của Coca đã tăng lên rất nhiều lần so với vài năm trước.

Phân tích PESTLE: Một phần mở rộng của Phân tích PEST

Phân tích PESTLE là gì?  Phân tích PESTEL là một phần mở rộng của PEST được sử dụng để đánh giá hai yếu tố kinh tế vĩ mô bổ sung. Những yếu tố này là các  điều kiện Pháp lý và Môi trường có thể có tác động đến công ty. Các ví dụ về phân tích PESTLE tương tự như các ví dụ về phân tích PEST, nhưng chúng sẽ bao gồm những điều sau:

Luật pháp (Legal):

• Luật phân biệt đối xử

• Luật sức khỏe và an toàn

• Luật bảo vệ người tiêu dùng

• Luật bản quyền và bằng sáng chế

Môi trường (Environment):

• Thay đổi thời tiết và khí hậu

• Luật liên quan đến ô nhiễm và tái chế

• Quản lý chất thải

• Sử dụng các sản phẩm và thực hành xanh hoặc thân thiện với môi trường

Vì vậy, nếu bạn muốn đánh giá tình hình kinh doanh một cách toàn diện, phân tích PEST là điều cần thiết để có thể giúp bạn hiểu được môi trường kinh doanh kinh tế vĩ mô.

Phân tích PEST và mô hình SWOT

PEST hữu ích trước khi phân tích mô hình SWOT - nói chung không phải ngược lại - PEST chắc chắn giúp xác định các yếu tố SWOT. Phân tích PEST thường được liên kết với Phân tích SWOT, tuy nhiên, hai công cụ này có các lĩnh vực trọng tâm khác nhau. Có sự chồng chéo giữa PEST và SWOT, trong đó các yếu tố tương tự sẽ xuất hiện trong mỗi loại. Điều đó nói rằng, PEST và SWOT chắc chắn là hai góc nhìn khác nhau:

• Phân tích PEST xem xét các yếu tố "bức tranh toàn cảnh" có thể ảnh hưởng đến quyết định, thị trường hoặc một doanh nghiệp mới tiềm năng.

• PEST đánh giá một thị trường, bao gồm cả các đối thủ cạnh tranh, từ quan điểm của một đề xuất cụ thể hoặc một doanh nghiệp.

• SWOT là đánh giá về một doanh nghiệp hoặc một đề xuất, cho dù của bạn hay của đối thủ cạnh tranh. ở cấp độ dòng sản phẩm, doanh nghiệp.

Lời kết

Tầm quan trọng của việc phân tích môi trường kinh doanh là không thể thiếu đối với mỗi doanh nghiệp. Tuy nhiên, nó vẫn chưa nhận được nhiều sự quan tâm của một số doanh nghiệp vừa và nhỏ. Việc không nghiên cứu PEST ngay từ đầu sẽ gây ra những hệ lụy lâu dài trong kinh doanh.

Phân tích PEST là gì? Chính là một giải pháp cứu cánh hiệu quả khi doanh nghiệp bạn đang gặp vấn đề và muốn thực hiện tái cấu trúc doanh nghiệp cũng như có được các chiến lược hiệu quả trước mọi tình huống bất ngờ.